خلاقیت در هنر چرم

ضربه روی چرم

سحر آزاد

رشته تحصیلی‌اش ربطی به کاری که انجام می‌دهد، ندارد؛ اما یک اتفاق باعث شد حکاک جوان به این رشته علاقه‌مند شود و حالا به فکر تاسیس آموزشگاهی نیز در این زمینه باشد.

پروین معصومی دو سالی است که حکاکی روی چرم را آغاز کرده؛ رشته جدیدی که به گفته خودش هنوز در ایران شناخته‌شده نیست و به همین دلیل سختی‌هایی هم دارد؛ از جمله به‌دست آوردن ابزار. ایجاد برجستگی یا فرورفتگی‌های منقوش روی چرم از طریق قلم‌های فولادی را حکاکی روی چرم می‌گویند. این رشته از نظر اصول کار، تشابه زیادی به قلمزنی روی فلز دارد و در خارج از کشور رواج بیشتری دارد، اما سابقه تاریخی آن را می‌توان روی جلدهای ایرانی مشاهده کرد.

معصومی متولد ۱۳۶۵ و فارغ‌التحصیل کارشناسی نرم‌افزار کامپیوتر است. بازدید از یک نمایشگاه انگیزه اول برای این کار را در او ایجاد کرد و بعد از آن از طریق شرکت در کلاس‌های آموزشی راه ورود به حکاکی روی چرم را طی می‌کند. او از دو سال قبل به‌طور حرفه‌ای کار حکاکی روی چرم را آغاز کرد؛ البته پیش از آن دوره‌های آموزشی را گذراند: «قبل از اینکه کلاس‌های آموزشی را بگذرانم، مدتی در فضای مجازی شروع به تحقیق کردم تا بتوانم اطلاعات کافی در مورد موسسات آموزشی و نوع آموزش‌هایی را که می‌دهند، به‌دست بیاورم؛ منتها مشکل این بود که در اینترنت اطلاعات کافی نبود و واقعا اگر کسی دوست داشت از این طریق اطلاعات بیشتری از حکاکی روی چرم به‌دست بیاورد، با مشکل مواجه می‌شد. هرچند الان وضعیت فرق کرده و طی همین دو سال منابع بیشتری در سایت‌های مختلف وجود دارد.»

او همچنین مشکل بعدی را نبود دسترسی کافی به ابزارها عنوان می‌کند: «الان شرایط، کمی بهتر شده است، اما دو سال قبل که من کارم را شروع کردم واقعا از نظر ابزار با مشکل مواجه بودم. بیشتر ابزار کار ما که قلم‌مو است، از سوی یکی دو استاد این کار به‌صورت دست‌ساز ساخته می‌شود و از آنجا که دست‌ساز هستند، همه قلم‌موها از استاندارد لازم برخوردار نیستند. البته در بازار قلم‌موهایی هم هست که می‌توانید آنها را بخرید، اما به‌دلیل اینکه چینی هستند، کیفیت خوبی ندارند و به همین دلیل کار کردن با چنین ابزاری، سرعت و کیفیت کار را پایین می‌آورد.»

معصومی البته این مشکل را از طریق آشنایانی که در خارج از کشور داشته، حل کرده است: «مرجع اصلی ابزارهایی که در این کار استفاده می‌شود، یک شرکت آمریکایی به نام تندی است. از آنجا که من آشنایانی در این کشور داشتم، چند قلم‌مو را به آنها سفارش دادم و آنها این ابزار را برایم آوردند، اما کسانی که خودشان کار حکاکی روی چرم را انجام می‌دهند، معمولا از طریق همان یکی، دو استاد یا چند شرکتی که در این یکی، دو سال بیشتر شده‌اند، ابزارهایشان را تهیه می‌کنند.»

به گفته او قلم‌موهایی که برای حکاکی روی چرم استفاده می‌شود، دارای تنوع زیادی هستند و حدود ۳۰۰-۲۰۰ نوع قلم را دربر می‌گیرد که در بخش‌های مختلفی استفاده می‌شود؛ مانند برگ‌ها، اما در ایران از نظر تعداد قلم‌مو محدودیت وجود دارد. معصومی در ادامه می‌گوید طرح‌هایی که برای کارهایش به‌کار می‌برد، متنوع هستند و با توجه به سلیقه علاقه‌مندان و مشتریان، کارها را طراحی می‌کند، با  این حال به گفته او بیشترین طرح‌هایی که سفارش داده می‌شوند، گل و بوته هستند. او می‌گوید به‌دلیل اینکه این رشته جدید است، جامعه هنوز آشنایی زیادی با آن ندارد و گاهی اوقات مجبور است، وقت زیادی را برای توضیح دادن در مورد کار صرف کند. او علاوه بر حکاکی روی چرم، کارهای دیگری هم انجام می‌دهد و برای همین هنوز تمام وقت خود را برای این کار نمی‌گذارد، با این حال معتقد است حکاکی روی چرم، شغلی است که با توجه به میزان زمان انجام کار، درآمد زیادی ندارد. معصومی اما امیدوار است و می‌گوید از وقتی وارد این کار شده، شرایط از نظر آموزش و دسترسی به ابزار کار بهتر شده است، پس نباید ناامید شد.

این حکاک جوان به‌طور متوسط برای هر کار چهار، پنج روز وقت صرف می‌کند، اما آنطور که می‌گوید در حال حاضر مشغول انجام کارهای دیگری است که اگر قرار باشد تمام تمرکز خود را روی این کار بگذارد، مجبور است بیشتر از چهار، پنج ساعت در روز زمان بگذارد، اما با توجه به درآمدی که دارد، خیلی مقرون‌به‌صرفه نیست.

وقتی از معصومی در مورد دسترسی به مواد اولیه می‌پرسیم، می‌گوید به‌دست آوردن چرم خام مشکل است: «چرم خام باکیفیت به‌راحتی گیر نمی‌آید. من ساکن کرج هستم. برای خرید چرم خام مجبورم به بازار بزرگ تهران بروم و حمل‌ونقل چرم به کرج برایم سخت است. البته در هفته‌های اخیر، یکی، دو فروشگاه در کرج، چرم آورده‌اند و همین موضوع باعث شده است از نظر نقل‌وانتقال کارم راحت‌تر شود.»

معصومی سپس در مورد آینده شغلی خود می‌گوید که دوست دارد این کار را توسعه دهد و بیشتر به این حرفه بپردازد. او قصد دارد در آینده آموزشگاهی برای آموزش به علاقه‌مندان این رشته تاسیس کند تا کسانی که مانند خودش دوست دارند حکاکی روی چرم را به‌‌صورت حرفه‌ای ادامه دهند، محلی برای آموزش و تبادل تجربیات خود در این زمینه داشته باشند.