English
یک فنجان قهوه فرانسوی با سفیر فرانسه در تهران
مرجان حاجی‌رحیمی
بدلیل ارتباطات تاریخی ایران با فرانسه، سفارتخانه این کشور در تهران جزء قدیمیترین سفارتخانه‌های کشورهای خارجی در ایران است. سفارتخانه فرانسه در خیابانی به نام «نوفل لوشاتو» قرار دارد؛ خیابانی که به‌خاطر اقامت امام خمینی(ره) در این شهر فرانسه تحت این عنوان، نامگذاری شد، اما این خیابان پیش از انقلاب به همان نام «فرانسه» شناخته می‌شد.
ساختمان سفارت فرانسه در سال ۱۸۹۴ توسط سفیر وقت فرانسه «دو بلوا» (Monsieur de Balloy) در زمینی که «ناصرالدین‌شاه» به دولت این کشور هدیه داد، از روی ساختمان اقامتگاه ییلاقی او، «شاتو دو مرامبر» (Château de Maremberts) که در «سولونی» (Sologne) فرانسه قرار داشت، ساخته شد. گرچه حالا روبه‌روی این سفارت ساختمان بلندمرتبه و نیمه‌کاره «علاءالدین» قد کشیده که مشرف به داخل آن است و ساختمان بدقواره‌ای شده که چشم‌انداز را به کوه‌های شمیرانات کور کرده، اما هنوز بنای ۱۲۴ساله آجری شکوه خود را حفظ کرده است.
برای رسیدن به سالن گفتگو باید از یک راهرو در داخل باغ گذشت. در سالن که باز میشود، گویی وارد موزه شده‌ای. بخشی از معماری داخلی آن با تزئینات وابسته به معماری فرانسوی و بخش دیگر آیینه‌کاری و کاشیکاری به شیوه معماری دوران قاجار است و بدون آنکه تاکنون مرمت شده باشد، بسیار سالم و جدید به نظر می‌رسد. پنجره‌ها بلند و قدی است و در تمام روز نور سالن‌ها را پر می‌کند. دیوارها از هنرهای تجسمی ایران، از قدیم و جدید پر شده‌اند؛ از نقاشی پرتره «ناصرالدین‌شاه» گرفته تا نقاشی «حسین زنده‌رودی»؛ از عکس‌های تاریخی یا تابلو فرش. باغ سفارت نیز سرسبز است. فرش‌های دستباف و کهنه ایرانی نیز سالن‌ها را مفروش کرده، مبلمان هم حداقل نیم‌قرن عمر دارند.
در گفتگوی یک‌ساعته با «فرانسوا سنمو»، سفیر فرانسه در ایران، رایزن فرهنگی سفارت، رایزن دوم، یک کارآموز و مترجم حضور دارند و سفیر باحوصله و تمایل به مباحث فرهنگی گفت‌وگو را آغاز می‌کند که در پی می‌آید:
فرانسه از جمله کشورهایی است که به نظر می‌رسد توسعه فرهنگی در آن از اهمیت قابل توجهی برخوردار است. به نظر شما آیا برگزاری نمایشگاه لوور در تهران نیز در راستای این هدف است و اگر پاسخ مثبت است، آیا به آن هدف رسیده است؟
فرانسه همواره اهمیت ویژه‌ای برای فرهنگ قائل بوده و در این هدف با ایران؛ کشوری که فرهنگ در آن جایگاه محوری دارد، سهیم بوده است. ارج گذاشتن فرهنگ در فرانسه، در چارچوبی که برای توسعه فرهنگی در بطن اقدام دیپلماتیک در نظر گرفته شده، قرار می‌‌گیرد. دراین راستا می‌توان به نمایشگاه «لوور در تهران، مجموعه گنجینه‌های ملی فرانسه» که ۱۴ اسفند ۱۳۹۶ توسط آقای «ژان ایو لودریان»، وزیر امور خارجه فرانسه افتتاح شد و تا ۱۳ خرداد ۱۳۹۷ ادامه دارد، اشاره کرد. نمایش گنجینه‌ای از لوور در تهران نه‌تنها موجب به اشتراک گذاشتن فرهنگ فرانسه در ایران میشود، بلکه بیشتر در راستای خدمت به هنر جهانی است. بیشتر آثار به‌نمایش‌درآمده لزوما فرانسوی نیستند؛ بلکه متعلق به میراث مشترک بشریت هستند. همچنین این نمایشگاه گواه اراده ما برای گسترش همکاری‌های فرهنگی دوجانبه با ایران است. در واقع، نمایشگاه حاصل همکاری مثال‌زدنی میان موزه لوور و موزه ملی ایران است که در چارچوب تفاهمنامه همکاری امضاشده میان لوور و سازمان میراث فرهنگی در حین سفر رئیس‌جمهور روحانی به فرانسه در ژانویه ۲۰۱۶ قرار می‌‌گیرد. موفقیت چشمگیر این نمایشگاه نشانه این امر است که این نوع همکاری جوابگوی انتظارات ایرانیان است.
این نخستین‌بار است که اشیایی از موزه لوور در ایران به نمایش درمی‌آیند. آیا انتظار این حجم از استقبال را داشتید؟
اشاره شما به این مساله بجاست. نمایشگاه لوور از جهات بسیار «اولین» به‌شمار می‌رود؛ اولین‌باری که موزه لوور، اولین موزه دنیا از نظر تعداد بازدیدکنندگان، بخشی از مجموعه‌هایش را در ایران به نمایش گذاشته، همچنین اولین‌باری است که یک موزه عظیم غربی، همکاری‌ای در این سطح با یک موزه ایرانی شکل داده است. بنابراین این نمایشگاه ویژگی استثنایی دارد و امیدواریم توجه مخاطب ایرانی را که از اشتیاقش برای فرهنگ آگاه هستیم، به خود جلب کند. با این همه، باید اعتراف کنم که صادقانه و با خوشحالی از استقبال بی‌نظیر مردم از نمایشگاه لوور در تهران متعجب شدم. از یک ماه پیش، مخاطبان ایرانی، برای دیدن نمایشگاهی که در طول نوروز پذیرای بیش از ۷۵۰۰ نفر در روز بود، شتافتند. رئیس موزه ملی ایران، آقای دکتر «نوکنده» که از او بابت سرمایه‌گذاری بی‌‌بدیل‌شان در این پروژه و همکاری مثال‌زدنی که با موزه لوور انجام دادند، تشکر میکنم، اخیرا اعلام کردند که به لطف این نمایشگاه تعداد بازدیدکنندگان از مرز یکصد هزار نفر گذشت که رکوردی بی‌سابقه محسوب میشود. این امر موفقیت بزرگی است که از بابت آن خرسندم و تاکید میکنم که این موفقیت مرهون اراده شرکای ایرانی و فرانسوی است که همکاری پویا و زیبایی را بنا کرده‌ا‌ند. این اقدام امکان دسترسی به آثار برای مخاطبان متنوع و بیش از پیش پرشمار را با قیمت بسیار مناسب، فراهم کرد.
آیا به نظر شما تقویت رابطه فرهنگی بین ایران و فرانسه می‌تواند به تقویت رابطه دیپلماتیک بین دو کشور منجر شود؟
وزیر امور خارجه فرانسه، «ژان‌ایو لودریان»، در نطقی که به مناسبت افتتاحیه نمایشگاه موزه لوور در تاریخ ۱۴ اسفند ۱۳۹۶ ایراد کرد، از «توان گفت‌وگوی فرهنگی که ایران و فرانسه را گرد هم می‌آورد»، تمجید کرد و نیز از لزوم حفظ «دیپلماسی فرهنگی» «در اقیانوس گاه پرتلاطم روابط بین‌الملل» سخن گفت. همچنین سخنان آقای «محمدرضا کارگر»، مدیرکل اداره موزه‌های سازمان میراث فرهنگی را به یاد دارم که هنگام کنفرانس مطبوعاتی نمایشگاه یادآوری کرد که «اگر کشورهای زیادی به نفت ما علاقه دارند، فرانسه تنها کشوری است که به میراث فرهنگی ما علاقه‌مند است.» تعمیق تبادلات فرهنگی و انسانی ما با ایران هدفی بلندمدت است و در کانون روابط دوجانبه تعریف میشود. از این زاویه من با تحلیل شما کاملا موافقم و به همین دلیل است که همکاری فرهنگی و علمی یکی از اولویت‌های اینجانب است، به همان اندازه که مسائل سیاسی و اقتصادی برایم اهمیت دارد. این بدان معناست که ما مایل به برگزاری هرچه بیشتر برنامه‌های فرهنگی و توسعه همکاری‌های هنری، دانشگاهی و پژوهشی در همه زمینه‌ها هستیم. همچنین خرسندیم که دانشجویان ایرانی بیشتری فرانسه را برای ادامه تحصیلات خود انتخاب می‌کنند و خوشحالیم که آنها را در دوره‌هایی که به زبان فرانسوی و نیز انگلیسی برگزار میشود، می‌پذیریم. دیدگاه سنتی دیپلماسی فرانسه می‌گوید که فرهنگ جزء جدایی‌ناپذیر روابط دیپلماتیک است؛ بنابراین بسیار مهم است که دو کشور شناخت فرهنگی، علمی و هنری از یکدیگر داشته باشند.
کشور شما چه برنامه‌هایی برای توسعه صنعت گردشگری دارد و چه توصیه‌ها و پیشنهادهایی به ایران برای ارتقای این صنعت؟
در رابطه با ایران، تصور میکنم که نه فرانسه و نه کشور دیگری در دنیا نمی‌تواند به ایران؛ کشوری با چنین میراث شگفت‌انگیز و گوناگون، درس بدهد. از نقطه‌نظر شخصی، من در هر یک از سفرهایی که به نقاط مختلف ایران دارم، از کشف دیدنی‌های جدید شگفتزده می‌شوم. همین رمز و راز است که گردشگرانی را از اقصی‌نقاط جهان به اصفهان، شیراز، یزد یا تبریز می‌کشاند. تنها آرزویی که می‌توانم داشته باشم این است که در آینده شمارشان افزون شود.
اما فرانسه با نزدیک به ۸۹ میلیون گردشگر خارجی در سال ۲۰۱۷، نخستین مقصد گردشگری جهان است. گردشگری یکی از بخش‌های کلیدی اقتصاد ماست، به‌طوری که حدود ۷٫۳ درصد از تولید ناخالص داخلی کشور را تشکیل داده و دو میلیون شغل مستقیم و غیرمستقیم ایجاد کرده است؛ بنابراین گردشگری بی‌گمان یکی از جنبه‌های مهم عملکرد داخلی و خارجی کشور ماست؛ تا جایی که از سال ۲۰۱۷ توسعه گردشگری یکی از ماموریت‌های اساسی وزارت امور خارجه در چارچوب کمیته بین‌وزارتخانه‌ای گردشگری تعریف شد. همچنین ما اهمیت ویژه‌ای برای نگهداری و ارج‌گذاری میراث‌مان، اعم از طبیعی، معماری یا حتی فرهنگ آشپزی، قائل هستیم. همچنین میراث مادی و غیرمادی و سایت‌های تاریخی و حتی محیط زیست آنها را به‌خوبی حفظ می‌کنیم؛ گرچه این حفاظت هزینه زیادی برای دولت دارد، اما همه از جمله مقامات محلی، کنشگران اجتماعی و انجمن‌های کوچک و محلی مردمی برای حفاظت آثار کمک می‌کنند و با برگزاری فستیوال‌های موسیقی و جشنواره‌ها سعی می‌کنند بخشی از هزینه‌های نگهداری آثار را تامین کنند. از طرفی با پیش‌داوری‌های ناخوشایندی که از دیرباز به شهرت فرانسه در پذیرش گردشگران خدشه وارد کرده، مقابله می‌کنیم. به‌عنوان مثال، چندین سال است که برای ارتقای سطح استانداردهایمان در زیرساخت‌های اقامتی تلاش می‌کنیم. گذشته از این و در رابطه با نهادهای گردشگری، از سال ۲۰۰۹ آژانسی به نام « Atout France » تاسیس کرده‌ایم که هدفش ارتقای جاذبه‌های گردشگری کشورمان است.
جذب گردشگر ایرانی از سوی فرانسه چقدر اهمیت دارد؟ تعداد ایرانیان گردشگر به فرانسه در سال چقدر است و چه برنامه‌هایی برای تسهیل صدور ویزا برای گردشگران ایرانی دارید؟
درسالی که گذشت نزدیک به ۳۰ هزار روادید گردشگری برای ایرانیان صادر کردیم. این رقم گویای علاقه ما به کشف جاذبه‌ها و میراث فرانسه از سوی ایرانیان است. در ماه ژوئیه ۲۰۱۷ (تیر ۱۳۹۶) به‌منظور افزایش تعداد روادیدهای صادره و بهبود شرایط اخذ روادید توسط متقاضیان ایرانی، نظام برون‌سپاری تحویل پرونده‌های درخواست روادید اجرا شد که از این پس ایرانیان متقاضی سفر به فرانسه در سالنی راحت پذیرش می‌شوند و دیگر در خیابان مقابل سفارت در صف‌های طولانی نمی‌ایستند. با این حال بررسی پرونده‌های متقاضیان همچنان در سفارت انجام میشود. این نظام جدید توانایی ما را در بررسی درخواست‌های روادید تقویت کرده، به‌طوری که بین سال‌های ۲۰۱۶ و ۲۰۱۷ افزایش ۲۸درصدی را شاهد بودیم.
نمایشگاه «امپراطوری گلهای سرخ» که به نمایش آثار قاجار در ایران می‌پردازد، در شعبه لوور در شهر «لانس» در حال برگزاری است. نظرتان راجع به تبادل فرهنگی بین ایران و فرانسه چیست و برگزاری چنین نمایشگاه‌هایی چقدر به شناخت مردم دو کشور از تاریخ و فرهنگ یکدیگر منجر میشود؟
به‌طور حتم چنین است. درست همانند « لوور در تهران»، این نمایشگاه رویدادی استثنایی به‌شمار می‌آید و من اطمینان دارم که مخاطبان فرانسوی را شگفتزده خواهد کرد. نمایشگاه « امپراطوری گلهای سرخ: شاهکارهای هنر ایرانی در قرن ۱۹ میلادی» که طراحی دکور آن برعهده «کریستین لاکروا» بوده است، در واقع نخستین نمایشگاه مرور آثار هنری دوره قاجار در اروپا به‌شمار می‌آید. برگزاری این نمایشگاه به مدد امانت آثار موزه‌های بزرگ ایرانی، به‌ویژه کاخ گلستان و موزه ملی ایران، میسر شده و نیز به لطف مجموعه‌های شخصی در نقاط مختلف جهان. در مجموع بیش از ۴۰۰ اثر به نمایش درآمده که بخش بزرگی از آن در سراسر دنیا بی‌نظیر است و این آثار در معرض دید مخاطب فرانسوی قرار گرفته است. آفرینش هنری در این دوران اصیل و اعجاب‌انگیز است و غنا و پرباری خاصی دارد که سهم آثار درباری نبوغ‌آمیز در آن برجسته است. اضافه میکنم که توافق امضاشده بین موزه لوور و سازمان میراث فرهنگی، همکاری گسترده‌ای را در بلندمدت در حوزه آموزش و پژوهش پیش‌بینی می‌کند که البته به لطف پویایی و تعهد عمیق تیم‌های موزه لوور و موزه ملی ایران، هم‌اکنون آغاز شده است.
آقای سفیر! شما خودتان به چه شهرهایی از ایران سفر کرده‌اید و کدام‌یک را بیشتر دوست داشته‌اید؟
من دو سال است که ایران هستم و در این مدت فرصت نشده که به همه شهرهای ایران سفر کنم، اما شهرهای زیادی را دیده‌ام و با هنرمندان و صنعتگران آنها جلسه داشته‌ام؛ شهرهایی مانند اصفهان، کاشان، تبریز، مشهد، بندرعباس، سمنان، قشم، کیش و قم که بخشی از این سفرها برای گردشگری و بخش دیگری برای ملاقات با دانشگاهیان، مراکز فرهنگی، گالری‌ها، تاجران و بازرگانان شهرها بوده است، اما هنوز فرصت نشده به شهرهای جنوب شرقی ایران همچون استان سیستان‌وبلوچستان سفر کنم. درباره اینکه کدام شهر را بیشتر دوست دارم، باید بگویم که هر شهر ایران ویژگی‌های خاص خود را دارد که نمی‌توان آن را با دیگری مقایسه کرد و منحصربه‌خودش است. برای نمونه کاشان و اصفهان دو شهر فوق‌العاده هستند که شباهتی با هم ندارند؛ گرچه به نظر من اصفهان شکوهمندترین شهر هنری ایران است. یا به‌عنوان نمونه، تبریز بازاری بسیار زیبا و قدیمی دارد و همچنین کلیساهای ارمنی «سنت تادئوس» و «سنت استپانوس» که در فهرست یونسکو به ثبت رسیده‌اند و حتی از بسیاری از کلیساهای اروپا نیز قدیمی‌ترند.
- دسته‌بندی‌ها: مهرپارسه , میراث فرهنگی
هنوز دیدگاهی منتشر نشده است