English
خسارت ۴۷ میلیارد تومانی سیل به میراث فرهنگی لرستان
اسماعیل قدیری
بارش باران شدید و به دنبال آن وقوع سیل، سبب شد تا بسیاری از استانهای غربی کشور نیز با چالشهای متعددی، بویژه در حوزه میراث فرهنگی و آسیب به بناهای تاریخی روبرو شوند. در این میان استان لرستان یکی از استانهایی است که میراث فرهنگی آن بیشترین آسیبها را متحمل شد.
قلعه فلک‌الافلاک
در جریان بارندگیهای شدید اخیر بخشی از ضلع غربی تپه‌ای که قلعه فلک‌الافلاک خرم آباد روی آن بنا شده بود، تخریب شد. هرچند نجات‌بخشی این قلعه با وجود شدت بارندگیها از همان روزهای نخست در دستور کار اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان لرستان قرار گرفت و برای جلوگیری از آسیب بیشتر به قلعه پوششهایی در نقاط مختلف آن اجرا شد اما به‌دلیل ادامه بارندگیها، امکان عملیات استحکام‌بخشی و ترمیم تپه زیرین قلعه تاکنون فراهم نشده است.
«محمدحسن طالبیان»، معاون میراث فرهنگی کشور در ابتدای امر از ریزش خاکهای دستی تپه باستانی اطراف قلعه فلک‌الافلاک خبر داد و گفت: «دیوارهای حفاظتی قلعه نیز در برخی نقاط ترک خورده‌اند و هنوز نمی‌توان درباره ساختار برج و وضعیت احتمالا نگران‌کننده آن حرف زد، البته اطراف آن نیاز به اقدامات اضطراری، پایش و تثبیت دارد و باید آزمایش‌های خاصی روی آن انجام داد.»
در نهایت «سیدامین قاسمی»، مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان لرستان از رانش تپه قلعه فلک‌الافلاک خبر داد و گفت: «بر اثر رانش زمین، بخشی از ضلع غربی تپه‌ای که قلعه روی آن بنا شده، تخریب شده است. در این راستا کارشناسان میراث فرهنگی اقدامات لازم را برای جلوگیری از رانش بیشتر انجام داده اند و حفاظت از این آثار ارزشمند تاریخی در اولویت فعالیتهای اداره کل میراث فرهنگی است.»
البته او یادآور شد: «هیچ دیواری از قلعه فلک‌الافلاک و هیچ آجر و سنگی از این قلعه فرو نریخته و حتی ترکهای موجود، یک میلیمتر هم بیشتر نشده، اما ضلع غربی تپه رانش داشته، چراکه خاک این بخش از تپه، در سال ۱۳۵۶ بعد از مرمت انجام‌شده به‌صورت دستی در این بخش از تپه ریخته شده است. بخشی از این خاک با توجه به شدت بارندگی ریزش کرده و باید مجدد دیوارهای حائل و این بخش از تپه ساخته شود و مجموعه تپه باید استحکام‌بخشی و تثبیت شود.»
پلهای لرستان
در ادامه معاون میراث فرهنگی کشور اعلام کرد: «بناهای تاریخی قرارگرفته در بستر رودخانه را می‌توان به دو بخش تقسیم کرد. این سازه‌ها یا پلهای سالمی هستند که هنوز اجزای خود را حفظ کرده و یکپارچه‌اند که آسیب کمتری دیده‌اند، مانند پل «گپ» در خرم آباد که دچار فرسایش شده و تخریبهای کوچکی در آن رخ داده، اما خوشبختانه ساختار بنا آسیب ندیده است؛ یا آنکه برخی از سازه‌ها از ساختار قدرتمندی برخوردار بوده‌اند، مثل پل «گاومیشان» که بزرگترین دهانه ساختاری در مرز ایلام و لرستان را دارد.»
به گفته او، وضعیت بیشتر پلهای تاریخی لرستان مناسب است، با این وجود قطعه‌هایی از این پل‌ها یا از بدنه یا لایه‌هایی از آنها جدا شده‌اند و به مرمت اضطراری نیاز دارند. البته «پل تاریخی کشکان» به‌جز پایه قاجاری که سیلاب آن را برد و یکی از پایه‌های اصلی که زیر آن به‌واسطه آب شسته و کج شده و به اقدامات مهندسی فنی نیاز دارد، وضعیت بهتر و ثابت‌قدم‌تری دارد.
به گفته طالبیان پل «افرینه» در لرستان هرچند تاکنون خود را نگه داشته، اما دچار فرسایش شده است، همچنین قسمت ساسانی پل شکسته یا «پلدختر» که در سیلاب قرار داشت، واژگون شده و آسیب دیده‌اند.
قاسمی نیز اظهار کرد: «در استان لرستان حدود یکصد پل تاریخی وجود دارد که ۱۵ پل تاریخی در سطح استان بر اثر سیل آسیب دیدند. بخشی از پایه و طاق آجری پل کشکان تخریب شده و بستر پل «کلهر» شسته شده است. پل «افرینه» و «پلدختر» نیز در معرض آسیب قرار دارند. پل «افرینه» همچنان زیر آب است. در این میان بیشترین آسیبها متوجه پل کشکان است که حدود ۳۰ درصد بقایا که از دوره ساسانی باقی مانده بود، تخریب شده است. بیش از چهار میلیارد تومان برای مرمت این پل نیاز است.»
خسارت وارده به میراث فرهنگی لرستان
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان لرستان درباره آخرین وضعیت آثار تاریخی و میراث فرهنگی این استان بعد از سیل می گوید: «بیش از ۶۹ میلیارد و ۷۰۰ میلیون تومان خسارت به آثار تاریخی، طبیعی و کارگاههای صنایع دستی استان وارد شده است. در این میان آثار تاریخی استان لرستان دچار آسیبهای متعدد شده است.»
او با اشاره به آنکه در پی وقوع سیل و بارندگی شدید در لرستان، شاهد رانش تپه‌های باستانی و زیر آب رفتن محوطه‌ها و آثار تاریخی هستیم، درباره آخرین وضعیت بافت تاریخی استان لرستان اضافه می کند: «با توجه به آسیبها و تخربهای وارده می‌توان گفت بر اساس برآوردهای انجام‌شده تاکنون حدود ۴۷ میلیارد تومان خسارت به بخش آثار تاریخی وارد شده است.»
بارندگیهای اخیر و وقوع سیل در استانهای مختلف علاوه بر آنکه سبب تخریب برخی از بناهای تاریخی و آسیب میراث فرهنگی شد، رانش زمین و به دنبال آن رانش تپه‌های باستانی را نیز در پی داشت که در نتیجه بسیاری از محوطه‌های باستانی نیز زیر آب رفتند و لایه‌های باستانشناسی توسط آب شسته و از بین رفتند.
«محمدرضا محمدیان»، مسئول باستانشناسی استان لرستان با اشاره به آنکه بیشترین آسیب به محوطه‌های باستانی استان در حاشیه رودخانه سیمره وارد شده است، می گوید: «از آنجایی که ارتفاع آب در سد سیمره بالا آمده، بسیاری از آثاری که در شهرستان کوهدشت قرار دارند، زیر آب رفته‌اند. در واقع می‌توان گفت در حال حاضر ۲۰ محوطه تاریخی در سیمره زیر آب رفته است.»
محمدیان درباره وضعیت سایر محوطه‌ها و تپه‌های تاریخی لرستان که اکنون زیر آب هستند و یا دچار رانش شده‌اند نیز توضیح می دهد: «به غیر از کوهدشت که بیشترین میزان خسارت را داشت و همچنان آثار تاریخی زیر آب مدفون هستند، در سایر شهرستانها نیز شاهد آب‌شستگی و رانش آثار تاریخی بودیم چنانکه یک اثر در «پلدختر»، دو اثر در روستای «فهره» و «الیگودرز» که دربرگیرنده تپه و قلعه تاریخی بود، دچار ریزش شد. پنج اثر در خرم آباد، چهار اثر در «درود»، چهار اثر در «الشتر» و دو اثر در «نورآباد» با مشکلات سیل زدگی روبرو شدند. البته آثار و محوطه‌های تاریخی در شهرستان «رومشگان» و «ازنا» آسیب ندیدند.»
مسئول باستانشناسی استان لرستان با اشاره به شاخص‌ترین آثاری که زیر آب است، گفت: «در پلدختر شاهد ریزش قلعه تاریخی «بابا بهرام» بودیم. در بروجرد نیز تپه‌های «بزازنا» و «طنجور» آسیب دیدند.
- دسته‌بندی‌ها: مهرپارسه , میراث فرهنگی
هنوز دیدگاهی منتشر نشده است