چتر سبز بر فراز شهر جهرم

شهری که اردشیر اول هخامنشی ساخت

فاطیما کریمی

شهرستان جهرم در استان فارس را حتی اگر کسی هم نشناسد یا به آنجا سفر نکرده باشد، قطعا نام لیموی جهرمی را شنیده است. یا اگر نداند که این شهر به چتر سبز به‌واسطه داشتن نخلهای خرمای زیاد معروف بوده، حتما می‌داند که یکی از شهرستانهای نزدیک به شهر شیراز است. این ویژگیها اما برای شهری که می‌تواند قطب گردشگری در استان بعد از شیراز باشد، کم است؛ در صورتیکه تنها دو ساعت فاصله از شیراز تا جهرم است و فرودگاه جهرم هم برای تهران دو روز در هفته پرواز دارد یکی رفت و دیگری برگشت.

جهرمیها به‌دلیل آب‌وهوای معتدلی که دارند، توانسته‌اند در زمینه کشت لیمو موفق باشند. آنها بهترین لیموی کشور را تولید می‌کنند، اما صنایع تبدیلی آنها در این زمینه کم است، با این وجود برخی برای چوب لیمو به جهرم می‌روند. زمانیکه درختی از بین می‌رود، چوب آن را برای زغال استفاده می‌کنند. این اتفاقی است که در صورت متقاضی بیشتر، درختان لیموی جهرم را از بین خواهد برد.

اما آنچه جهرم را می‌تواند به‌عنوان مقصد گردشگری معرفی کند، تنها نخل خرماها و درختان لیموی آن نیست. این شهر جاذبه‌های تاریخی زیبایی دارد که می‌تواند انگیزه‌ای برای حضور گردشگران در آنجا باشد.

بزرگترین غار دستکند جهان

این شهر را بیشتر با بزرگترین غار دستکند جهان می‌شناسند. برای رفتن به این غار لازم نیست غارنوردی یا سنگنوردی کنید. خودرو تا نزدیکی غار می‌رود و پس از آن باید با پای پیاده وارد غار شد؛ غاری که ۴۰ هزار متر مربع مساحت دارد. این غار از استخراج سنگنهای کوه‌های جنوب شرقی جهرم ساخته شده است. ستونهای سنگی غار به شکلی کاملا مهندسی سقف را نگه داشته است. این موضوع نشان می‌دهد که استادان و حجاران جهرمی چه توان بالایی در مهندسی معدن در قرون گذشته داشته‌اند. طول این غار ۳۵۰ متر مربع و عرض آن ۱۵۰ متر مربع و دارای ۱۲ دهانه و یکصد ستون است؛ بنابراین برای دیدن آن باید دو ساعتی وقت گذاشت. ضمن بازدید از داخل غار، گردشگران متوجه حجاریهای جدید روی برخی از سنگهای غار نیز می‌شوند؛ حجاریهایی که تصویر شاعران را روی دیواره‌های غار نشان می‌دهد یا تصویری از سر یک مرد در جلوی غار و رو به منظره شهر.

جهرم غذاهای سنتی و دلچسبی دارد که ذائقه هر صاحب سلیقه‌ای را جذب و تاییدیه پزشکان را نیز جلب می‌کند. آبگوشت «یخنی»، آش انار، آش ماست با «سیرموک»، حلیم بادمجان با گردو، خورش قیمه با نخود، کوفته‌سبزی، شامی با گوشت شتر، دوپیازه آلو و نان «پی‌پخ» از جمله غذاهای متنوعی است که در بین خانواده‌های جهرمی از محبوبیت برخوردار است. در کنار غذا آنها دسرهایی را نیز به شکل عصرانه استفاده می‌کنند. خرما و ارده، حلوای خرما، رنگینک و حلوای خارک از جمله این دسرهاست.

از صبحانه‌های خوشمزه جهرمیها نیز می‌توان به مربای بهارنارنج، مربای بالنگ، شربت لیموی تازه، دم‌کرده آویشن کوهی و شربت عرق «تارونه» اشاره کرد، اما متاسفانه بسیاری از این دسرها و غذاها در رستورانهای جهرم پیدا نمی‌شود و اهالی جهرم در خانه آنها را درست می‌کنند.

آتشکده یا همان قدمگاه

در میان اهالی جهرم بنای دوره ساسانی بر فراز تپه‌ای قرار دارد که به آن آتشکده می‌گویند. طاق ضربی بنا جلوه‌ای زیبا به آن داده و آن را به یکی از جاذبه‌های جهرم تبدیل کرده، چون بر فراز شهرستان مشرف است.

در این مکان آثارى از بناى بسیار قدیمى با طاق‌نما و شبستانهاى متعدد دیده مى‌شود. احتمال دارد قبل از اسلام در این نقطه آتشکده وجود داشته که بعدها به‌صورت فعلی درآمده است. چون این ساختمان شبیه آتشکده است و از قدیم به‌عنوان آتشکده معروف بوده، می‌توان نتیجه گرفت که این بنا آتشکده بوده و با ظهور اسلام نظیر هزاران بنای دیگر تغییر شکل داده و صورت اسلامی به خود گرفته است.

در کنار آتشکده یک قبر وجود دارد که هر کسی به‌راحتی نمی‌تواند آن را پیدا کند. این قبر متعلق به «باربد»، موسیقیدان معروف دوره ساسانی است. باربد جایگاه ویژه‌ای نزد جهرمیها دارد، اما به قبرش رسیدگی نمی‌کنند. برخی از تالارها، رستورانها و مغازه‌ها هنوز نام باربد را انتخاب می‌کنند؛ البته هنوز یافته‌های متقنی وجود ندارد که نشان دهد باربد در جهرم از بین رفته، اما جهرمیها معتقدند نابغه موسیقی دوره ساسانی در جهرم متولد شده است.

اگر به شهر جهرم سفر کردید، از بازار جهرم که از اواخر دوره زندیه باقی مانده نیز دیدن کنید. در این بازار که از نوع بازارهای صلیبی است، می‌توانید هر آنچه جهرم را به آن شهرت داده‌اند، پیدا کنید. یادتان نرود که از صنایع دستی ساخته‌شده با برگهای درخت نخل نیز خریداری کنید.

در میان همه جاذبه‌های این شهر برخی افراد در حوزه اقامت نیز سرمایه‌گذاری کرده‌اند، اکنون دو اقامتگاه بوم‌گردی در بخش «خفر» و روستای «دنیان» وجود دارد و دو هتل نیز در میدانهای اصلی شهر. سه میهمان‌پذیر نیز به گردشگران در شهر جهرم خدمات اقامتی ارائه می‌دهند.

*عکسهای بیشتر، چاپ شده در نشریه